შუასაუკუნეობრივი და ...

სალექციო კურსის საგანი
„შუასაუკუნეობრივი და რენესანსული ვეფხისტყაოსანში“ არის ჩემი მონოგრაფიის სათაური, რომელიც 1993 წელს გამოქვეყნდა. ეს სათაური ამავე დროს ზუსტად შეესატყვისება ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყაროს თაობაზე ჩემი კონცეფციის არსს. ამ კონცეფციის ძირითადი თეზა ის არის, რომ პოემის მხატვრულ სისტემაში ასახული იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო ორგანული და
ჰარმონიული სინთეზია, რომელიც შეესატყვისება რუსთველის მოღვაწეობის პერიოდის – გვიანდელი შუასაუკუნეების (ამ პერიოდს ასევე უწოდებენ წინარე რენესანსს) ქრისტიანული აზროვნების (უფრო ფართოდ, რელიგიური აზროვნების) პროცესს.
       კურსის მიზანი (14 კვირა. კვირაში 2 აკადემიური საათი ლექცია და 2 სემინარი) ამ კონცეფციის მეცნიერული ინტერპრეტირება და შესწავლა; და ამ ბაზაზე რუსთველოლოგიური მეცნიერების პრინციპების და მეთოდიკის შეთვისებაა. ამ კონცეფციის დამუშავების ბაზაზე შესწავლილი და გააზრებული იქნება სხვა უმთავრესი თვალსაზრისებიც რუსთველის მსოფლმხედველობის თაობაზე.
        სალექციო კურსი თანმიმდევრულად გაჰყვება საგნის სილაბუსს, რომელიც განთავსებულია ფაკულტეტის (თსუ ჰუმანიტარული მეცნიერებათა ფაკულტეტის) ვებ-გვერდზე; სიტუაციის შესაბამისად, ზოგიერთ შემთხვევაში სალექციო თემათა  გაერთიანებით ან შეკვეცით. სალექციო კურსის დასამუშავებლად სილაბუსში  მიითებული ძირითადი ლიტერატურა ხელმისაწვდომია ელვერსიით. ესაა ჩემი მონოგრაფია: „ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო“ (2009 წელი).

          პირველი ლექციით დასამუშავებელი საკითხები (I და II სალექციო თეზები,  სილაბუსის მიხედვით):
1. მთავარი სამეცნიერო ლიტერატურა ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყაროს შესასწავლად, რუსთველოლოგია ქართულ ლიტერატურათმცოდნეობაში ყველაზე ფართოდ დამუშავებული სფეროა. ყურადღება მიაქციეთ დასახელებულ წიგნში (ვეფხისტყაოსნის იდეურ-მსოფლმხედველობითი სამყარო) 799-824 გვერდებზე განთავსებულ სამეცნიერო ლიტერატურას; განსაკუთრებით ავტორებს – შალვა ნუცუბიძე, ვიკტორ ნოზაძე, კორნელი კეკელიძე, ალექსანდრე ბარამიძე, მოსე გოგიბერიძე, აკაკი გაწერელია, კალისტრატე ეკაშვილი, პავლე ინგოროყვა, შალვა ხიდაშელი, ნიკო მარი, ზვიად გამსახურდია, გიორგი ნადირაძე, ნოდარ ნათძე, სარგის ცაიშვილი, გიორგი ჯიბლაძე.
       მსოფლმხედველობა ძალზე ფართო ცნებაა. იგი მოიცავს უპირატესად
რელიგიური მსოფლმხედველობის, ფილოსოფიური მსოფლშეგრძნების,
ეთიკური მსოფლმხედველობის, ესთეტიკური მსოფლმხედველობის ....
საკითხებს. ყურადღება მიაქციეთ დასახელებულ ავტორთა მიმართებას
მსოფლხედველობის ამ მიმართულებასთან. მაგალითად, კალისტრატე
ეკაშვილი არსებითად რუსთველის ქრისტიანული რელიგიის და ეთიკის
ძირითად პრინციპებთან მიმართებას იკვლევს; შალვა ნუცუბიძე და მოსე
გოგიბერიძე – ფილოსოფიურ კონცეფციებთან მიმართებას; გიორგი ნადირაძე და გიორგი ჯიბლაძე – რუსთველი ესთეტიკურ მსოფლხედვას.

   2. ძირითადი კონცეფციები რუსთველის ადგილის შესახებ ქრისტიანული
ცივილიზაციის პროცესში.
    რუსთველის მსოფლხედვის თაობაზე და მისი რაობის ზოგადი შეფასების
თვალსაზრისით ბევრი რამ დაწერილა. ერთმანეთისგან უნდა განსხვავდეს
მეცნიერული არგუმენტირებით წარმოდგენილი თვალსაზრისები და ზოგადი შთაბეჭდილებებით გამოთქმული აზრები. ზოგადი თვალსაზრისით გამოთქმული მოსაზრებების მოდიფიცირება საინტერესო სურათს იძლევა ვეროპულ კრიტიკაში გამოთქმული აზრების საფუძველზე: უარყოფითი და კრიტიკული დამოკიდებულება პოემის ეთიკური მსოფლმხედველობისადმი (მაგალითად მურიე) თანდათან შეიცვლება პოემის მსოფლიო ლიტერატურის შედევრად აღიარებით (მარი ბროსე, არტურ მეტნერი, მორის ბოურა).
წაიკითხეთ სილაბუსის მეორე ლექციაში მითითებული გვერდები (194-203)
წიგნიდან – ე. ხინთიბიძე, „ქართული ლიტერატურა ევროპულ მეცნიერებაში“, 2003წ. (ელექტრონული ვერსია: www.academia.edu/42231711/ )
      უმთავრესი მეცნიერული კონცეფიცა რუსთველის ადგილის შესახებ
ევროპულ-ქრისტიანული ცივილიზაციის პროცესში არის ქართველი
ფილოსოფოსის შალვა ნუცუბიძის კონცეფცია, რომელიც რუსთაველის
შემოქმედებას აღმოსავლურ რენესანსს უწოდებს. ეს თვალსაზრისი
პოპულარული იყო საბჭოთა ლიტერატურათმცოდნეობაში, რომლის
საფუძველზე ცნობილმა რუსმა მეცნიერებმა ნ. კონრადმა და ვ. ჟირმუნსკიმ
შექმნეს აღმოსავლური რენესანსის კონცეფცია. ამ კომნცეფციათა დეტალურ ანალიზსა და კრიტიკას მიეძღვნება ჩემი საგანგებო ლექცია.
XX საუკუნის მეორე ნახევრის 60-70-იან წლებში ჩვენში პოპულარული
იყო რუსთველის მსოფლმხედველობის ქრისტიანულ-რელიგიურ საფუძ–
ვლებზე დამყარების მტკიცება. ამის კვალდაკვალ ჩამოყალიბდა ზოგადი
შეხედულება, რომელიც რუსთველის მსოფლმხედველობასა და შუასაუკუ-
ნეების ორთოდოქსულ ქრისტიანულ პრინციპებს შორის ტოლობის ნიშანს
სვამს. ეს პოზიცია ყველაზე მწყობრად იკითხება უცხოეთში მოღვაწე ცნობილი ქართველი რუსთველოლოგის ვიკტორ ნოზაძის დიდ მონოგრაფიაში  „ვეფხისტყაოსნის ღმრთისმეტყველება“ (პარიზი, 1965). ეს თვალსაზრისიც საგანგებოდ იქნება დამუშავებული ჩვენს სალექციო კურსში.
      სასურველია, წაიკითხოთ ჩემი ზოგადი მეთოდოლოგიური მითითებები
რუსთველოლოგიის კურსის დასაწყისისთვის, დაბეჭდილი 2000 წელს
(რუსთველოლოგია, სალექციო კურსის თეზისები და ლიტერატურა.
საგამომცემლო ჯგუფი ქართველოლოგი, თბ. 2000), რომელსაც თან ვურთავთ ამ მასალას.